Przyglądając się ofertom producentów kół można spotkać się z dwoma opcjami montażu szprychy w piaście – J-bend oraz Straight Pull. Na czym polegają różnice między nimi? Czy któreś są lepsze? Jak wpływają na wrażenia z jazdy a w końcu – jak wybrać te, które będą dla nas odpowiednie. Przyjrzyjmy się różnicom:
Wytrzymałość
Zarówno szprychy J-bend oraz Straight Pull mogą zostać skutecznie wykorzystanie w budowie mocnego i trwałego koła. Ostateczna jakość całej konstrukcji będzie jednak zależała od umiejętności i precyzji wheelbuidera – nie ma bowiem różnic w kontekście wytrzymałości samych szprych w zależności od ich mocowania w piaście.
Sztywność
Sztywność boczna kół jest jednym z ważnejszych cech poprawiających pewność prowadzenia. „Miękke” koła mogą spowodować, że prowadzenie będzie niepewne, a przyczepność opon ograniczona. Opinia mówiąca, że szprychy Straight Pull są sztywniejsze jest całkowicie nieprawdziwa – przy odpowiednim napięciu szprych typu J, wygięcie przy jej łbie nie pracuje w żaden sposób w trakcie jazdy – rodzaj mocowana w piaście nie stanowi żadnej różnicy.
Różnicę stanowią jednak dostępne piasty, a konkretnie ich geometria. Im kąt szprych jest bardziej równoległy do osi piasty, tym koło jest sztywniejsze. Jedną z metod na osiągnięcie tego efektu jest szersze rozstawienie kołnierzy piasty (standard Boost w rowerach MTB (piasta 148 mm) czy Road Boost (142 mm) w rowerach szosowych i gravelach). Sztywność zwiększyć można również poprzez zastosowanie piast z większą średnicą kołnierzy, a to, biorąc pod uwagę wagę, uzasadnione (i praktycznie wykorzystywane) jest tylko w przypadku piast pod szprychy J-bend. O ile w samych szprychach różnice nie występują, to szprychy J-bend umożliwiają stworzenie sztywniejszego koła dzięki dostępności piast o bardziej optymalnych pod tym względem wymiarach.
Waga
Z uwagi na różnice w konstrukcjach kołnierzy, wersje piast pod szprychy Straight Pull są zazwyczaj nieznacznie lżejsze. Komplet piast J może ważyć w okolicach 20 – 40 g więcej niż SP (a więc w okolicach 10% masy). Różnice w samych szprychach nie występują.
Komfort
Przy obecnym zaawansowaniu wykorzystywanych materiałów obręczy (zarówno aluminiowych, jak i karbonowych) w kołach rowerowych praktycznie nie dochodzi do żadnego pionowego ruchu mogącego wpływać na wygodę jazdy. Tłumienie nierówności i wygoda użytkowania roweru związane są bezpośrednio z zastosowanym ogumieniem, ciśnieniem, szerokością obręczy i jej materiałem. Rodzaj mocowania szprychy w kole nie ma żadnego wpływu na komfort jazdy.
Łatwość wymiany
Pod warunkiem, że przerzutka nie zostanie wkręcona w koło lub nie dojdzie do innego, poważnego wypadku – szprychy nie powinny pękać. Pękanie szprych w trakcie normalnej eksploatacji jest wynikiem źle zbudowanego koła lub niepoprawnie dobranych komponentów. Prawdą jest jednak, że w razie awarii, jeśli nie mamy ze sobą zapasu, znalezienie i zakup szprychy J-bend dostępnej od ręki będzie zdecydowanie łatwiejszym zadaniem w większości miejsc. Szprychy SP są zdecydowanie mniej popularne i wykorzystywane raczej w droższych konstrukcjach przez co ich dostępność jest niższa.
Z drugiej strony, jeśli doszłoby do awarii w warunkach polowych i mielibyśmy zapasową szprychę przy sobie – wymiana szprychy Straight Pull jest łatwiejsza z uwagi na brak konieczności demontażu tarczy hamulcowej i kasety. W przypadku szprych J-bend taki demontaż jest konieczny przy każdej wymianie.
Uniwersalność
W przypadku piast Straight Pull, z uwagi na brak możliwości zmiany kąta szprychy jesteśmy ograniczeni do jednego wzoru zaplotu, zazwyczaj na dwa krzyże. Piasty J-bend oferują zdecydowanie większe możliwości w tym zakresie, co jest istotne zwłaszcza jeśli chcemy zmienić wzór zaplotu.
Budowa koła i centrowanie
Jednym z czynników świadczących o jakości zbudowanego koła jest tzw. „spoke twist” – zjawisko polegające na skręcaniu szprych spowodowanym zbyt dużym oporem na gwincie nypla – powinno być ograniczane do minimum. Może zostać ono zredukowane poprzez stałe osadzenie szprychy w kołnierzu (J-bend ogranicza skręt szprych) lub poprzez zastosowanie szprych płaskich (aero), po których wyraźnie widać jak bardzo są skręcone. Szprych o okrągłym przekroju nie zaleca się w przypadku piast Straight Pull z uwagi na praktyczny brak kontroli skrętu w trakcie budowy koła (w skrajnych sytuacjach, przy wysokim naprężeniu szprych może dojść do sytuacji, w której dokręcanie nypla będzie powodowało tylko obrót szprychy wokół własnej osi lub przeciwnie – zablokowanie szprychy w kołnierzu i doprowadzenie do spoke twista.
Z uwagi na fakt, że piasty Straight Pull z góry definiują jak prowadzone są szprychy (wzór zaplotu będzie zawsze poprawny, nie biorąc pod uwagę umiejscowienia zaworu), są one nieznacznie łatwiejsze i szybsze w budowie. W praktyce jednak jest to istotne tylko z punktu widzenia dużych producentów, gdzie drobne oszczędności w czasie produkcji mogą przełożyć się na wyższy zysk. W przypadku pracowni budujących koła na zamówienia – nie ma to większego znaczenia.
Co wybrać?
W Pracowni Ogniwo stosuję zarówno szprychy J-bend, jak i Straight Pull. Wybór odpowiedniego rozwiązania jest efektem dokładnej analizy Twoich potrzeb i szerokiego doświadczenia w budowie kół i doborze komponentów. W ogólnym spojrzeniu jednak, zwiększona sztywność koła, łatwiejsza dostępność oraz elastyczność w zakresie doboru piast i rodzaju zaplotu skłania mnie do wyboru szprych J-bend.
Jeśli zastanawiasz się nad nowymi kołami i wciąż masz pytania – serdecznie zapraszam do kontaktu!